GOOI – Het is geen verrassing dat de pandemie een enorme impact op onze economie heeft. De winkelstraten hebben er nog nooit zo desolaat bijgelegen rondom de feestdagen. Opvallend echter is dat dit niet direct terug te zien is in het aantal merken dat is verdwenen.
De coronasteunmaatregelen hebben zelfs minder merken dan normaal doen verdwijnen. Wat betreft het aantal faillissementen zitten we zelfs op het laagste niveau van dit millennium! Van een kaalslag in de winkelstraten en schappen is dan ook nog geen sprake. Verwacht wordt wel dat komend jaar alsnog veel merken het loodje leggen.
Richard Otto en Robbert van Loon, auteurs van het boek Verdwenen Merken en de site VerdwenenMerken.nl, kijken naar de verhalen áchter deze merken. Want merken verdwijnen lang niet altijd door overnames of faillissementen, maar ook door spannende intriges en persoonlijke vetes. Ze hebben daarom als missie om de mooiste Nederlandse merken niet uit ons collectief geheugen te laten verdwijnen. Juist in een tijd waarin iedereen verlangt naar hoe het vroeger was.
Dit is hun selectie van de mooiste Vaderlandse verdwijnmerken en verhalen voor 2020:
10 Feet
”Klanten met stenen winkels kopen in met een hart”, aldus Andrea Hilgersom. Oprichter van modemerk 10 Feet dat na 21 jaar met pijn in dat hart de productie moest staken. Het merk had zo’n 170 klanten in Nederland en 220 daarbuiten, in landen als Duitsland, Denemarken en Israël. Veelal onafhankelijke boutiques met een échte stenen winkel. Aan webshops leverde 10 Feet liever niet, omdat het daar lastiger is om je merkverhaal te (laten) vertellen. Dankzij de coronacrisis kreeg het merk echter klap op klap te verwerken. Fabrieken in Azië werden gesloten, collectieleveringen bleven uit en ook bij de stenen verkooppunten zag men de bezoekers en verkopen achteruit hollen. In de zomer besloot Andrea zelf dat het genoeg was. Hun modeavontuur zit er vooralsnog op.
Didi Fashion
Nog voor de coronacrisis viel het doek al voor Didi Fashion. Alle 81 winkels sloten begin februari de deuren, waarmee zo’n vijfhonderd medewerkers hun baan verloren. Het had toen al ruim 11 miljoen euro verlies geleden in drie jaar tijd, mede door sterke concurrentie in de (online) winkelstraat. Eigenaar Fred Elzas, die eerder ook Forecast, Steps en Superstar in bezit had, dichtte al tijden alle verliezen ‘in de hoop op betere tijden’. Zo bleek er bijvoorbeeld jarenlang geen huur te zijn gerekend voor het hoofdkantoor in Heerhugowaard, dat in handen was van het vastgoedbedrijf van de familie Elzas. Hij had in februari nooit kunnen vermoeden dat die ‘betere tijden’ een paar maanden later veel verder uit het vizier zouden zijn geweest.
Sphinx
In het jaar dat WC-rollen hamsteren een nationale sport werd, kunnen we die niet meer gebruiken op nieuw Sphinx sanitair. De merknaam wordt sinds deze zomer niet meer in toiletpotten of wasbakken gedrukt. Het merk groeide vanaf 1834(!) uit tot een wereldmerk, met als basis de fabriek in Maastricht. In hoogtijdagen werkten er duizenden mensen, maar al sinds 2009 lag de productie elders in Europa. Het merk is sinds 2014 in handen van het Zwitserse Geberit dat nu ook haar eigen naam op de producten plaatst.
Nachtclub De School
Terwijl nachtminnend Nederland in de zomer nog hoopt op een snelle heropening van haar favoriete clubs valt, toch redelijk plotseling, het doek voor De School. Een iconische, inclusieve Amsterdamse nachtclub van internationale allure, maar ook met internationale problemen. Want gelijk met de opkomst van de BLM-beweging, ging de School ten onder. Het werd de School kwalijk genomen dat het een week na de dood van George Floyd geen statement maakte hiertegen, maar wel promotie maakte voor haar eigen restaurant. De beerput was hiermee opengetrokken, want er doken steeds meer verhalen op van mensen die eerder op huidskleur waren geweigerd bij de nachtclub door beveiligers, die zich ook seksueel zouden hebben misdragen. Het bestuur, dat ook nog eens van ’te wit’ zijn werd beticht, sloot in de zomer definitief de clubdeuren om verdere financiële en maatschappelijke malaise te voorkomen. Het restaurant gaat na de huidige lockdown volgens planning wel weer open.
Ufogas
Dat ballonnen niet enkel op een kinderfeest thuishoren bewees straatondernemer Deniz Üresin. Hij groeide met zijn bedrijf Ufogas uit tot de zelfbenoemde lachgaskoning, door via een maas in de wet ‘op bestelling’ lachgas te leveren op Amsterdamse uitgaanspleinen. Dit tot ergernis van de lokale politiek. De rest van Nederland leert Deniz in 2019 kennen in de Zomer van Art met Art Rooijackers. Het bekritiseerde RTL-programma was voor de immer in oorlogskleding gestoken Deniz hét podium om zijn bedrijf Ufogas op de kaart te zetten. Hoogmoed kwam echter voor de val. Het credo ‘don’t get high on your own supply’ werd met voeten getreden. De oprichter van Ufogas moet zelf afkicken van het lachgas en gooit na een bezinningsperiode het roer om. Zijn bekendheid wordt nu ingezet om jongeren juist te wijzen op de gevaren van zijn voormalig handelswaar. Er hangt Ufogas nog wel een miljoenenclaim boven het hoofd, vanwege het overtreden van diverse vergunningsregels.
DWDD
In een jaar dat de wereld letterlijk stilstond, stopte De Wereld Draait Door ook met draaien. In 20 jaar tijd lukt het Mathijs van Nieuwkerk en zijn team om van De Wereld Draait Door een écht merk te maken. DWDD wordt een fenomeen met eigen magazine, festival, exposities en een, flink geflopt, pop-up restaurant. Het had zelfs als enige talkshow ooit een eigen Teletekstpagina (294). DWDD is daarmee een groter merk geworden dan haar eigen omroep. Nog voor de coronacrisis besluit van Nieuwkerk er mee te stoppen om tijd te maken voor nieuwe initiatieven. De vooravond van de NPO is inmiddels overgenomen door Op1.
Conservatrix
Met 800 miljoen euro aan verplichtingen, maar onvoldoende vermogen is na 148 jaar het doek gevallen voor de roemruchte verzekeraar Conservatrix. Ruim 80.000 polishouders blijven gedupeerd achter als levensverzekeringen, lijfrentepolissen en andere verzekeringen niet volledig uitbetaald kunnen worden. Dit terwijl het merk altijd torenhoge rendementen beloofde. Nog beruchter dan het merk zelf waren de eigenaren Ewout en Boudewijn. Zij werden in de Baarnse Moordzaak veroordeeld voor de moord op de 14-jarige Theo Mastwijk. Diens lichaam werd in 1961 bij toeval gevonden in de tuin van de kapitale Baarnse villa van de familie Henny, eigenaar van levensverzekeraar Conservatrix. Het was hiermee overigens voor het eerst sinds 1995 (Vie d’Or) dat er weer een verzekeraar in Nederland failliet ging.
Nawoord
Richard en Robbert hebben, ondanks dat er minder merken dan normaal verdwenen, toch een lastige keuze moeten maken met bovenstaande lijst. De voorwaarden zijn net als in hun boek en site onveranderd; de merken moesten van oorsprong Nederlands zijn en een verhaal hebben dat niet vergeten mag worden. Tientallen merken passeerden zo de revue, waaronder iconische merken als jongerenkrant 7Days, de HISWA Amsterdam Boat Show, Gooisch Magazine en zelfs het ter ziele gegane Mokkels.nl. Ook voor 2021 staan er al een aantal merken op de planning om te verdwijnen waaronder KRAS Vakanties en internetbank Moneyou. Merken die dit jaar hun comeback maakten zijn onder andere Bums Brood, Promiss en Organon.